Door: Leeuwarder Courant

Een voorstelling over slavernij, met inbreng uit verschillende Leeuwarder wijken. Un dia nobo – Wan nyun dey – In nije dei haalt het verleden terug naar Friesland.

De productie, met zang, dans en spel, werd dinsdagmiddag gepresenteerd in keramiekmuseum Princessehof, straks ook plaats van handeling. En ‘s avonds werd het stuk gelezen, in kleine kring. Geen vrijblijvende zaak: de luisteraars waren leden van de Afro-Caribische gemeenschap in Leeuwarden.

,,Dy meie sjitte op de tekst”, zegt David Lelieveld, van Pier21. ,,It giet om harren skiednis, en hoe’t sy it belibje. En dat kin foar Surinamers wer oars wêze as foar minsken fan Curaçao. Elts hat syn eigen roots , en dat moat de skriuwer byinoar bringe.”

De niet-vertelde verhalen over slavernij

Voor Un dia nobo – Wan nyun dey – In nije dei werkt het Friese gezelschap Pier21 samen met de Amsterdamse groepen Volksoperahuis en Untold. Die laatste groep, begonnen met amateurs maar inmiddels professioneel, richt zich op de ervaringen van ‘Afro-Nederlandse’ mensen, vertelt artistiek leider Otmar Watson. ,,De niet-vertelde verhalen over slavernij.”

Bij een vorig optreden in Leeuwarden, ook al opgezet met Pier21, werd Watson getroffen door de rol van Leeuwarden in het slavernijverleden. Een rondleiding door de stad en het boek Sporen van het slavernijverleden in Friesland openden hem de ogen. Hij raakte enthousiast over het idee van een voorstelling, ook al omdat het dit jaar 150 jaar geleden is dat de slavernij in het Nederlandse koninkrijk werd afgeschaft. Het stuk gaat zich straks afspelen in de tuin van het Princessehof, zelf een plek met een verleden: het was ooit van Marijke-Meu, ofwel Marie-Louise van Hessen-Kassel.

Guus Pengel schreef het verhaal, met inbreng dus vanuit de Leeuwarder wijken. Het is het verhaal van twee suppoosten in een opperbest beveiligd Princessehof , gespeeld door Friezin Hiske Oosterwijk en Antilliaanse Yuli Minguel. Hun verhouding wordt op scherp gezet door het schilderij dat ze moeten bewaken.

Dat schilderij is, hoewel nog steeds meer dan manshoog, een iets verkleinde kopie van een werk in het Stadhouderlijk Hof, even verderop. De zeventiende-eeuwse schilder Adriaen Hannema zette vier leden van de Nassau-clan neer, aangetrouwde familie dus van Marijke Meu. En verder: een hond, een paard en een even anonieme, in fel rood geklede zwarte jongen. Naamloos, deemoedig opkijkend. Misschien om de overige mannen meer status te geven.

Niet vertellen over, maar vertellen met

,,Als je daar met een grote groep voor staat”, zegt Kees Scholten van het Volksoperahuis, ,,met 90 procent zwarte mensen, dan is het heel anders om naar te kijken. En precies dat gevoel is de basis voor de voorstelling die wij gaan maken. Een gevoel van ongemakkelijkheid, schaamte, verdriet. In hoeverre werkt dat door?” Scholten gaat de voorstelling regisseren. ,,Niet alleen vertellen over, maar vertellen met.”

Un dia nobo – Wan nyun dey – In nije dei : Papiamento, Sranan Tongo en Fries. Vernoemd naar de grote hit van De Kast, die zit ook in de voorstelling. Bij de presentatie zongen Hiske Oosterwijk en Yuli Minguel het, sober begeleid op gitaar door Michael Wanga, die ook de soundscapes voor de voorstelling maakte.

Een mooie boodschap, onder het cliché

Schrijver Guus Pengel kwam ermee, De Kast zelf keurde het idee enthousiast goed. Pengel: ,,Ik zocht naar een herkenningspunt, om een deur open te maken. ‘Een nieuwe dag’, dat is wat we met dit stuk willen bewerkstelligen.”

Hiske Oosterwijk snapt wel dat sommigen die keus afgekauwd zullen vinden. ,,Mar yn dizze setting, sa intym, wurket it hiel goed. It kriget gau sa’n klisjeegefoel, mei meisjongen en swaaiende earms. Dan ferdwynt it boadskip, mar dy is krekt sa moai.” Eigenlijk gaat het over een relatie en hoe die zich herstelt ,,En hjir giet it oer de relaasje tusken kultueren.”

Voorstellingen van 6 juni tot en met 2 juli in de tuin van het Princessehof te Leeuwarden. Première: 16 juni.

Geschreven door: Jacob Haagsma, gepubliceerd in de Leeuwarder Courant op Woensdag 26 april 2023.

Dat jongetje van dat schilderij komt in de voorstelling tot leven, en niet voor het eerst. Toen Pier21 in 2021 de Free Heri Heri-viering organiseerde, de herdenking van de afschaffing van de slavernij, gebeurde dat ook al. ,,Dy jonge stiet op deselde hichte as dy hûn en dat hynder”, zegt Lelieveld, ,,se ha deselde funksje.” Schrijver Guus Pengel: ,,Ik wil een zodanig verhaal vertellen dat die jongen uit dat schilderij komt, en niet meer omhoog hoeft te kijken.”