Door: Nieuwsblad van Noordoost Friesland
Het begon allemaal op 16 maart 2013, zoals het leven voor talloze emigranten begon op Pier 21 in Halifax in Canada. De naamgeving Stichting Pier21 stond bol van de symboliek. Op 16 maart 2013 ging de voorstelling De Emigrant met Freark Smink en Theo Smedes in première.
Na tien jaar en vijftien producties kent Pier21 nog altijd geen grenzen. Met de glimlach van voorbij en verwachting werd op donderdag 16 maart in de De Koornbeurs in Franeker herinnerd en vooruitgekeken. Met de af en toe emotionele David Lelieveld als de grondlegger. Freark Smink strooide na tien jaar nog wat snippers tekst van emigrant Sybolt de Haas de zaal in die zijn koffer pakt on voor even naar ‘it heitelân’ terug te keren. Belangrijker nog riep Smink als interviewer van Lelieveld herinneringen op aan het eerste begin. Het sprookje van J.K. Rowlings in Madurodamformaat.
Het verhaal wil dat Rowlings als ongehuwde moeder in de bijstand zich via De Harry Potterserie naar het wereldtoneel schreef. David Lelieveld kluste naast de passie voor theater, merkwaardig genoeg ook nog bij als melker op een boerderij. Smink: “Tryater joech im dien en doe hat David as sjauffeur op de frachtwein meitoerd mei de foarstelling Zelle. Eins woe hy emigreare nei Kanada, mar syn friu Anna woe net, leau ik.”
De eerste stappen op weg naar de inmiddels klassieke, meest bezochte voorstelling De Emigrant begon qua entourage uiterst bescheiden. Smink: “Repetearje yn it skoaltsje fan Bears mei Romke Toering as regisseur. Jos Thie siet doe noch net op de app.” Toering was ook de man die het verhaal schreef, “Spitich dat Romke der jûn net by is, hy hat slim siik west, it giet neffens syn frou Annigje no wer wat better.” Uiteraard kwam de klassieke voorstelling De Feteranen ook even voorbij, een voorstelling met erg veel tekst, zo herinneren Smink en Joop Wittermans zich nog.
Theun Plantinga
De in een fraai glitterpak gestoken Theun Plantinga mocht het bal van stilstaan bij tien jaar Pier21 openen en tevens afsluiten met een interview met Lelieveld en zakelijk leidster Maaike Beckers. Tussen beginpunt en eindpunt werd er met name vooruitgekeken op het theaterjaar 2023 waarin Pier21 met maar liefst zes producties komt. Wat betreft het oprekken van eigen grenzen valt de voorstelling Kanoet op. Theo Smedes is de acteur van de Friese versie ‘Mear as 200 kear spile’ – en kondigde aan dat onder zijn regie er nu ook een Mauritaanse voorstelling komt in Mauritanië, het eindstation van de trekvogel de kanoet, de Mients in het Fries.
Dichter bij huis is de nieuwe voorstelling in juni en juli van dit jaar over de herdenking van de afschaffing van de slavernij. Dat wordt een coproductie met Untold, Volksoperahuis en Stadsschouwburg De Harmonie. De muzikale voorstelling met veel dans en zang wordt in de tuin van het Keramiekmuseum Princessehof gespeeld en heeft een drietalige titel In nije dei (Fries) – Un dia nobo (Sranantongo) – Wan nyun dey (Papiaments).
Eerst gaat echter in april en mei de voorstelling BOER BEN IK! in première. De Nederlandstalige versie van WAT SOESTO! met Freark Smink en Klaasje Postma. Ook bijzonder is de nieuwe jeugdvoorstelling Benno. Een jeugdopera over de wereld van de bodemdieren. Ter ere van het tienjarige bestaan komt Pier21 in oktober terug met de voorstelling De Emigrant. Jos Thie heeft de regie in handen.
Na tien jaar Pier21 zegt Lelieveld: “Pier21 is de belichaming van een gevoel dat wij willen laten zien via het toneel. Ik heb net een lijstje met tien ideeën naar Jos verstuurd.” Ideeën die dan volgens Lelieveld een poos ‘in de lucht hangen’ en wellicht niet allemaal landen. Zijn uitspraak ‘Iedereen is even belangrijk bij Pier21 mag dan een politiek veilig antwoord zijn volgens Smink, maar dat gaat toch voorbij an de ‘Lelieveld methode’. Dat is ietwat overdreven de methode van ‘dat gaan we gewoon doen’ met een knipoog aar de nog jonge dochter Suze die graag naar de maan wil: ‘Ik heb alleen maar een raket en een helm nodig’. De maan als toekomst met vergezichten naar voorstellingen over het thema vluchtelingen en een gewenste voorstelling over het boek De Oerpolder van Hylke Speerstra. Want Pier21 is nog lang niet bij de laatste halte.
Geschreven door: Rynk Bosma
Gepubliceerd in: Nieuwsblad van Noordoost Friesland op 21 maart 2023