DE SANDWICHMANTELZORGER

En ik dan? is de nieuwe muzikale theatervoorstelling over een jonge, overbelaste mantelzorger die als centralist op de Meldkamer werkt. Theatergroep Pier21 grijpt opnieuw een actueel en urgent thema aan. Betrokkenen bij de voorstelling en bij het thema vertellen hoe het is – om voor iemand te zorgen of dat er voor je wordt gezorgd.

Ik, mantelzorger? – Kirsten van Santen
Fotografie: Natalia Balanina

,,Weet je wat jij moet doen? Je moet over jezelf schrijven!’’ Sieta Adema, mantelzorgondersteuner bij de Leeuwarder zorg- en welzijnsorganisatie Amaryllis kijkt me indringend aan. Waar heeft ze het over, denk ik, hoezo: over mezelf schrijven?

Ik kwam hier voor wat heel anders, ik was op zoek naar namen en telefoonnummers van mantelzorgers die ik kon interviewen, maar raakte met Adema en haar collega Marit Bakker in gesprek over mijn moeder. Want ja, sinds de dood van mijn vader, een jaar geleden, heeft ze het zwaar, haar hoofd werkt niet mee. Door de vasculaire dementie ontglippen steeds meer dingen haar.

Mijn moeder woont in Utrecht, ik in Leeuwarden – ik rijd veel heen en weer, ga mee naar medische afspraken, regel kleine reparaties en haar administratie. Intussen, vertel ik Sieta, zijn er thuis twee pubers voor wie ik er moet zijn.

,,En je hebt het verdriet om het verlies van je vader natuurlijk ook nog’’, zegt Sieta. Die woorden treffen me. Ja, mijn verdriet, dat is er ook nog, maar dat is iets voor in de stille uurtjes, voor tussendoor, als er tijd over is, voor op de fiets en tijdens het ochtendrondje met de hond.

Sieta kijkt haar collega Marit aan. ,,Zij is categorie 2 he’’, zegt ze. Marit knikt. ,,Ja. Categorie 2.’’ Daarmee bedoelen ze: een sandwichmantelzorger. Sieta vervolgt: ,,Jij zit overal tussenin, kinderen thuis en een ouder. Allebei de partijen verwachten dat jij alles uit je handen laat vallen zodra er wat aan de hand is, terwijl je zelf ook je werk hebt.’’

Ik, een categorie? Ik, mantelzorger? Nooit aan gedacht, zo beschouw ik mezelf niet. Maar het klopt wel. Mijn moeder en ik wisselen langzaam van rol; ik moet er zijn voor haar, minder dan andersom. En waar ik dacht dat het met tieners in huis rustiger werd, blijkt het het gezinsleven met pubers nog aardig intensief – leuk maar druk.

Een op de drie Nederlanders is mantelzorger en omdat de vergrijzing toeneemt, wordt verwacht dat er in de nabije toekomst nog meer nodig zijn. Zo’n 9 procent van de 5 miljoen mantelzorgers voelt zich overbelast – vooral mensen die ook nog een baan hebben. Voor al die mensen wil Amaryllis er zijn.

Door mantelzorg kunnen mensen bijvoorbeeld nog zelfstandig wonen of krijgen ze zorg waar professionele hulpverleners in een instelling geen of minder tijd voor hebben. Vaak begint de mantelzorg met een paar kleine taken, maar langzaam maar zeker breidt zich dat uit, vertelt Sieta. ,,Je rolt er steeds verder in.’’

Die woorden komen binnen, ik voorvoel wat er nog komen gaat. Mijn moeder kan nog alles zelf, maar hoe lang nog? Wat komt hierna? En hoe moet het dan, met de afstand? Met de kinderen? Met mijn eigen plannen?

Bij Amaryllis kunnen mantelzorgers, jong en oud, terecht voor raad en daad, bijvoorbeeld tijdens het mantelzorgspreekuur. Liefst schuiven ze in een vroeg stadium aan, benadrukt Sieta, juist om te voorkomen dat ze overbelast raken. ,,Voor zorgvragers is van alles geregeld. Mantelzorgers hebben vaak het gevoel er alleen voor te staan. Maar dat hoeft echt niet.’’

We nemen afscheid. Ik heb een paar adressen gekregen. Sieta laat me uit. ,,Pas je een beetje op jezelf?’’, zegt ze. Op de fiets adem ik diep in. Ik ben verbaasd, iets in mij is aangeraakt. Mijn telefoon gaat. Het is mijn moeder.