Waar talen elkaar ontmoeten: onze reis naar Gorizia

Op 25 oktober 2025 was het dan eindelijk zover, onze reis naar Gorizia, Italië. Waar we, op uitnodiging van het Festival dal Teatri des Lenghis Minoritariis, tweemaal Kanoet mochten spelen, in het Fries met Italiaanse boventiteling en waar Wat Soesto! Gespeeld werd in het Friulisch als Ce crodistu di fâ?! Vier dagen mochten we daar verblijven in het kader van een internationale uitwisseling tussen theaters, makers en gezelschappen die werken in Europese minderheidstalen.

Tijdens het festival waren er 8 professionele theatergezelschappen uit 5 Europese landen met 30 makers die in totaal in 7 minderheidstalen, voorstellingen, presentaties en muziek presenteerden.

Het kernteam van Pier21 – David, Maaike, Jos, Alie en Theo – heeft de reis gemaakt naar Gorizia, een bijzondere stad die letterlijk op de grens tussen Italië en Slovenië ligt, naast het Sloveense Nova Gorica. De grens loopt dwars door de stad en beide steden vormen daardoor een unieke tweetalige en bi-culturele gemeenschap. Ook de complexe geschiedenis van grensverschuivingen (Gorizia/Nova Gorica behoorde in de 20^e eeuw afwisselend tot Oostenrijk-Hongarije, Italië, Joegoslavië en opnieuw Italië) heeft geleid tot vraagstukken over taal en identiteit. Beide steden zijn in 2025 samen de eerste cross-border Culturele Hoofdstad van Europa. Deze stad is mede daardoor een perfecte plek voor een uitwisseling in het kader van theater in minderheidstalen

Het Festival dal Teatri des Lenghis Minoritariis is een initiatief van Teatri Stabil Furlan, een theaterorganisatie die werkt in de Friulische taal, een minderheidstaal in het Noorden van Italië. Twee jaar geleden begon onze uitwisseling met de Friulische versie van Wat Soesto!, genaamd Ce crodistu di fâ?! en het spelen van de Emigrant met boventiteling in het Friulisch. Nu twee jaar later speelde Ce crodistu di fâ?! op het festival aangevuld met voorstellingen in het Sardinisch, Albanees, Siciliaans, Catalaans, Sloveens, Italiaans en natuurlijk het Fries.

Op 26 en 27 oktober speelde acteur Theo Smedes opnieuw de rol van Mient in de voorstelling Kanoet, in het Fries met Italiaanse boventiteling. Eerst in Lojze Bratuž Cultural Centre en daarna voor een groep van meer dan 60 Italiaanse kinderen op de Leopoldo Perco Secondary School in Lucinico. Een hele bijzondere ervaring! En nu kunnen we naast Fryslân, Nederland, Duitsland, Mauritanië en Tunesië ook Italië toevoegen aan de reis van onze Kanoet.

In de voorstelling bereidt Mient een presentatie van zijn vader, een beroemde wetenschapper, voor over waddenvogels. Hij heeft alle opgezette vogels en spullen van het wad alvast klaargezet, maar zijn vader komt maar

niet opdagen. Mient staat er alleen voor. Deze voorstelling werd in samenwerking met het waddenonderzoeksteam van Theunis Piersma aan de Rijksuniversiteit en NIOZ Texel (nu BirdEyes in Leeuwarden) ontwikkeld.

Op 26 oktober was er een bijzonder gesprek tussen onze artistiek coördinator Jos Thie en Serena Fogolini (Societa Filologica Friulana) over het maken van theater in een minderheidstaal tijdens Meet a mestri. En op onze laatste dag hebben we meegedaan aan een interessant gesprek over het vertalen in en schrijven van stukken in minderheidstalen tijdens de conferentie SA-VOLTÂ – Theatrical Translation in Minority Languages.

We hebben interessante voorstellingen gezien, zoals Istorias van Pierpaolo Piludi waarbij traditioneel Sardinisch gezang werd afgewisseld met lokale verhalen. Of Drugačen svet / Un altri mont waarbij een Friulische en Sloveense actrice samen een voorstelling hebben gemaakt. En uiteraard, op zijn Italiaans, heerlijke uitgebreide lunches en diners met alle betrokkenen waarbij er inspirerende gesprekken waren.

Dank Massimo, Chippy, Stefania, Elena, Ilenia, Claudio, Andrea, Carlo, Serena, Valerio, Daniela en Elettra op naar het volgende avontuur!